Czym jest odszkodowanie retorsyjne?

Odszkodowanie retorsyjne funkcjonuje w systemach prawnych, opartych na common law, funkcjonujących w krajach anglosaskich takich Wielka Brytania, USA, Australia czy Nowa Zelandia czy Kanada. Celem odszkodowania retorsyjnego jest wymierzenie dotkliwej kary sprawcy za wyjątkowo rażące lub umyślne działania. Dowiedz się, na czym ono polega i kiedy jest ustanawiane?

Odstraszyć naśladowców sprawcy przestępstwa

Celem instytucji odszkodowania retorsyjnego jest odstraszenie sprawcy szkody oraz jego naśladowców od prowadzenia szkodliwych działań. Jest zasądzane z reguły na rzecz państwa. Wynika ono z założenia, że to społeczeństwo ponosi szkody w wyniku aktywności skazanego. Wpływ na wysokość odszkodowania retorsyjnego ma majątek pozwanej osoby lub instytucji.

Wysokość odszkodowania retorsyjnego niejednokrotnie przekracza kwotę zadośćuczynienia na rzecz poszkodowanego, gdyż mają istotny wymiar edukacyjny.

W Wielkiej Brytanii sprawy o odszkodowanie retorsyjne są wszczynane w przypadku opresyjnych, arbitralnych działań urzędników państwowych oraz w sytuacjach gdy sprawca kalkulował osiągnięcie zysku, wiedząc, że jego czyn może spowodować szkodę.

W Stanach Zjednoczonej niezwykle głośna była sprawa Phillip Morris USA przeciwko Williams, która zmusiła ogromny koncern tytoniowy do zapłaty wielomilionowego odszkodowania na rzecz skarbu państwa. Koncernowi zarzucano, że reklamy papierosów pokazywały tę używkę, jako dużo mniej szkodliwą niż jest w rzeczywistości.

Inny głośny przykład z USA to sprawa Liebeck przeciwko McDonald’s. 79-letnia kobieta, której przypadkowo wylała się gorąca kawa z kubka znanej sieci restauracji otrzymała sowite odszkodowanie oraz dodatkowo sąd wymierzy 2,7 milionów dolarów w formie odszkodowania retorsyjnego.

W polskim prawie nie istnieje instytucja odszkodowań retorsyjnych, jednak co jakiś czas wraca debata na temat ich wprowadzenia do naszego systemu prawnego. Jednocześnie polscy przedsiębiorcy, działający na terenie krajów, w których obowiązuje common law muszą się liczyć z tym, że przypadku pewnych rażących szkód, będą zmuszeni wypłacić takie odszkodowanie.